Chính sách di trú tại Đức đang bước vào giai đoạn siết chặt mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Một loạt quy định mới vừa được Quốc hội Đức thông qua, với mục tiêu đẩy nhanh thủ tục tị nạn, tăng khả năng trục xuất và hạn chế gian lận trong quá trình nhập quốc tịch. Dưới đây là bốn thay đổi quan trọng nhất.
1. Chính phủ được quyền tự quyết định “quốc gia xuất xứ an toàn”
Trước đây, việc xác định quốc gia nào là “an toàn” cần có sự đồng thuận của Bundesrat. Quy định mới cho phép Chính phủ Liên bang tự quyết định thông qua Rechtsverordnung, rút ngắn đáng kể thời gian xử lý.
Điều này có nghĩa là:
- Các quốc gia xuất xứ an toàn có thể được cập nhật nhanh chóng mà không cần quy trình lập pháp kéo dài.
- Những người đến từ các nước được đánh giá là an toàn sẽ ít có cơ hội được chấp nhận tị nạn hơn.
- Đức có thể gửi tín hiệu rõ ràng rằng các đơn xin tị nạn không có lý do bảo hộ sẽ không còn nhiều hy vọng.
Những quốc gia đang được dự kiến bổ sung vào danh sách gồm: Algeria, Ấn Độ, Maroc và Tunisia.
2. Tăng tốc thủ tục tị nạn và trục xuất
Mục tiêu của cải cách là giảm tải cho hệ thống tị nạn và rút ngắn quy trình ra quyết định.
Các thay đổi chính:
- Đơn xin tị nạn từ quốc gia an toàn có thể bị bác với lý do “rõ ràng không có cơ sở” mà không cần điều tra sâu.
- Việc trục xuất đối với người bị từ chối sẽ diễn ra nhanh hơn và ít trở ngại pháp lý hơn.
- Những người đến từ nước có tỷ lệ được công nhận thấp sẽ bị xử lý tại các trung tâm biên giới – đặc biệt là sân bay và cảng biển.
- Nếu không được cấp quy chế bảo hộ, việc trục xuất có thể diễn ra ngay từ trung tâm biên giới, không cần vào sâu lãnh thổ Đức.
Những điều này cho thấy Đức đang đẩy mạnh mô hình kiểm soát ngay từ cửa ngõ nhập cảnh, phù hợp với cải cách hệ thống tị nạn chung của EU (GEAS).
3. Bãi bỏ nghĩa vụ cung cấp luật sư miễn phí cho người bị tạm giữ trục xuất
Một thay đổi gây tranh cãi lớn là việc bãi bỏ quyền được cấp luật sư cho những người bị:
- giam giữ chờ trục xuất (Abschiebehaft)
- tạm giữ chờ xuất cảnh (Ausreisegewahrsam)
Quyền này vốn chỉ mới được đưa vào luật trong năm 2024.
Hệ quả chính:
- Người bị giam giữ phải tự lo việc tìm luật sư hoặc tự bảo vệ mình.
- Các tổ chức bảo vệ quyền con người lo ngại về nguy cơ gia tăng trục xuất trái pháp luật, vì trước nay hơn một nửa các trường hợp giam giữ đã bị tòa xác định là không hợp lệ.
- Chính phủ cho biết trong các “trường hợp khó” vẫn sẽ có hỗ trợ pháp lý, tuy nhiên chưa rõ tiêu chí cụ thể.
Đây được xem là một trong những điểm siết chặt mạnh nhất liên quan đến quyền con người trong lĩnh vực di trú.
4. Siết chặt quy định nhập quốc tịch: Lệnh cấm 10 năm
Nhằm đối phó với tình trạng gian lận chứng chỉ tiếng Đức và khai báo sai, luật mới bổ sung quy định trừng phạt mạnh tay hơn.
Người vi phạm trong quá trình xin nhập quốc tịch sẽ bị:
👉 Cấm nộp đơn trở lại trong vòng 10 năm.
Hành vi vi phạm bao gồm:
- cố ý khai sai thông tin
- che giấu thông tin quan trọng
- dùng tài liệu giả (như chứng chỉ ngôn ngữ)
- đe dọa, hối lộ hoặc gian lận có chủ ý
Chính phủ khẳng định:
“Ai cố ý gian lận thì không xứng đáng trở thành công dân Đức.”