Hiểu rõ việc làm “sozialversicherungspflichtig” là gì, khi nào bạn phải đóng bảo hiểm xã hội ở Đức và những dấu hiệu cho thấy bạn là nhân viên hay tự kinh doanh. Bài viết giải thích đơn giản, dễ hiểu cho người Việt tại Đức.
1. Việc làm bắt buộc đóng bảo hiểm xã hội nghĩa là gì?
Ở Đức, rất nhiều quyền lợi của bạn – từ bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm thất nghiệp đến bảo hiểm y tế – đều dựa trên một điều quan trọng: bạn có thuộc diện việc làm bắt buộc đóng bảo hiểm xã hội hay không (sozialversicherungspflichtige Beschäftigung).
Nói đơn giản:
👉 Nếu bạn làm việc theo hợp đồng lao động và nhận lương đều đặn, bạn bắt buộc phải đóng bảo hiểm xã hội và đồng thời được hưởng các quyền lợi của hệ thống này.
2. Luật Đức định nghĩa “Beschäftigung” như thế nào?
Theo §7 SGB IV, việc làm (Beschäftigung) là:
-
Làm việc không tự chủ,
-
Làm trong khuôn khổ hợp đồng lao động,
-
Làm việc theo sự hướng dẫn của chủ,
-
Gắn với tổ chức lao động của công ty.
Nếu những điều trên đúng với bạn → bạn là nhân viên và thuộc diện phải đóng bảo hiểm xã hội.
3. Khi nào được xem là nhân viên, khi nào là tự kinh doanh?
Không phải lúc nào hợp đồng ghi gì là quyết định. Luật Đức xét tổng thể thực tế công việc, bao gồm:
Dấu hiệu của nhân viên (Beschäftigte):
-
Làm theo giờ công ty đặt ra
-
Nhận lương cố định
-
Có quản lý hoặc người hướng dẫn
-
Không tự quyết hoàn toàn về cách làm việc
-
Là một phần của bộ máy công ty
Dấu hiệu của tự kinh doanh (Selbständig):
-
Tự quyết giờ giấc
-
Tự chịu rủi ro
-
Có nhiều khách hàng
-
Tự trang bị công cụ làm việc
-
Không bị ai chỉ đạo
Cuối cùng, cái quan trọng nhất là:
➡️ Thực tế làm việc diễn ra như thế nào, không phải chỉ dựa vào hợp đồng ghi gì.
4. Không chắc mình thuộc nhóm nào? Bạn có thể yêu cầu xác định “Statusfeststellung”
Nếu bạn và công ty không chắc bạn là:
-
nhân viên đóng bảo hiểm xã hội, hay
-
freelancer / tự doanh,
thì có thể yêu cầu Statusfeststellungsverfahren theo §7a SGB IV.
Đây là thủ tục giúp xác định chính xác tình trạng việc làm để tránh tranh chấp sau này với cơ quan bảo hiểm xã hội.
5. Nghỉ dài hạn (sabbatical) vẫn được tính là đang làm việc
Một điểm đặc biệt ở Đức:
👉 Nếu bạn dùng tài khoản tích lũy thời gian/tiền công (Wertguthaben) để nghỉ dài hạn, bạn vẫn được xem là đang có việc làm và vẫn thuộc diện bảo hiểm xã hội.
Những tài khoản kiểu này còn gọi là:
-
Sabbatical
-
Langzeitkonto
-
Lebensarbeitszeitkonto
-
Zeitwertkonto
Bạn có thể nghỉ dài để:
-
học thêm
-
chăm con
-
chăm sóc người thân
-
nghỉ dưỡng dài hạn
Trong thời gian đó bạn vẫn có lương từ tài khoản tích lũy và vẫn được hệ thống bảo hiểm bảo vệ.